Καλαμάκι Βοιωτίας Ιούνιος 2011









 

Το πρώτο καταδυτικό κέντρο

Ναι, να μην σας φανεί περίεργο το πρώτο καταδυτικό κέντρο που ιδρύθηκε στην Ευρώπη, ιδρύθηκε στην Ελλάδα και συγκεκριμένα το 1963 στην Κέρκυρα (Παλαιοκαστρίτσα). Ίσως να είναι και παγκόσμια πρωτιά (δεν γνωρίζω) αρχίζοντας έτσι μια νέα εποχή στον καταδυτικό τουρισμό. Το καταδυτικό κέντρο έκτοτε δεν σταμάτησε ποτέ την λειτουργία του μέχρι σήμερα και έχουν εκπαιδευτεί περισσότεροι από 25000 αυτοδύτες όλα αυτά τα χρόνια και έχουν γίνει εκατοντάδες χιλιάδες βουτιές χωρίς το παραμικρό ατύχημα. Έχουν βουτήξει κατά καιρούς σχεδόν όλοι οι “μεγάλοι δάσκαλοι” της κατάδυσης (Pr. Dr. Med. Albert Buelmann, Dr. max hahn, Walter Mathes κ.λπ.) και είναι ακόμα και σήμερα ο ποιο αγαπητός κοντινός προορισμός κυρίως των γερμανών αλλά και άλλων Ευρωπαίων.


Χρήστος Ευθυμίου

Νάρκωση αζώτου

Εδώ και 100 περίπου χρόνια  είναι απόλυτα εξακριβωμένο ότι το άζωτο πάνω από το όριο μερικής πίεσης pN2 4 bar  εμφανίζονται συμπτώματα νάρκωσης του αζώτου (τοξική επίδραση).

Ο αέρας που αναπνέουμε αποτελείται  όπως είναι γνωστό 79% Ν2 ή αλλιώς
fN = 0,79 (f = Fraktion). Επομένως   η μερική πίεση του αζώτου pN2 στον αέρα που αναπνέουμε στην πίεση του περιβάλλοντος p περιβάλλοντος  = (Πίεση νερού) είναι.

pN2 = fN2 x p περιβάλλοντος    ή  p περιβάλλοντος  = pN2 / fN2

Επομένως  
p περιβάλλοντος  = 4 bar / 0,79 = 5 bar

Πρέπει όμως να αφαιρέσουμε την ατμοσφαιρική πίεση (1bar), άρα η πίεση περιβάλλοντος (5 bar – 1 bar = 4 bar) 4
bar απόλυτη πίεση αντιστοιχούν με –40m βάθος, θα πρέπει να υπολογίζουμε ανά πάσα στιγμή με την τοξική επίδραση του αζώτου (νάρκωση) η οποία μεγαλώνει ανάλογα με την αύξηση της μερικής πίεσης ή με άλλα λόγια αυξάνοντας το βάθος.

Υπάρχουν όμως και άλλοι παράγοντες που είναι για κάθε άτομο διαφορετικοί, π.χ. κάποια άτομα είναι ευαίσθητα στην τοξικότητα του αζώτου με αυξημένη  πιθανότητα νάρκωσης και άλλα είναι λιγότερο ευαίσθητα άρα με μειωμένη πιθανότητα νάρκωσης. Κανένας δύτης όμως δεν είναι απελευθερωμένος από το σύνδρομο, απλά επιδρά λίγο αργότερα ή σε μεγαλύτερο βάθος. Επίσης από μέρα σε μέρα για το ίδιο δύτη μπορεί να διαφέρει και αυτό εξαρτάται από την διατροφή και από την ψυχική κατάσταση που βρίσκεται εκείνη την ημέρα.

Το σύνδρομο της νάρκωσης του αζώτου αρχίζει σταδιακά χωρίς μεγάλες ενδείξεις και ύπουλα, αφού πρώτα έρχεται ευφορία μετά ακολουθεί η απώλεια κριτικής, επιβράνδυνση σκέψης, απώλεια παρατηρητικότητας, μειωμένη εκτίμηση κινδύνων, φοβία, πανικός, όλα αυτά συνοδεύονται από υπερβολική κούραση δυσκολεύοντας ακόμα και τη κολύμβιση.

Η κατανάλωση του αέρα αυξάνει δραματικά και σε βάθος περίπου  –90 m μετά από λίγα λεπτά της ώρας επέρχεται πλήρη νάρκωση με αποτέλεσμα τον θάνατο από πνιγμό. Έχουν παρατηρηθεί πολλές φορές δύτες κάτω από το επήρεια νάρκωσης του αζώτου μη μπορώντας να εκτιμήσουν σωστά τους κινδύνους, αντί να ακολουθήσουν ανοδική πορεία προς την επιφάνεια αναζητούν όλο και μεγαλύτερο βάθος κάνοντας έτσι ποιο δύσκολη ακόμα και την βοήθεια από τους συντρόφους τους. 

Το σύνδρομο της νάρκωσης παύει να υπάρχει αφού πρώτα εγκαταλείψουμε το βάθος που βρισκόμαστε και ανεβούμε τουλάχιστον 10 m ποιο πάνω ή ακόμα καλύτερα  διακόπτουμε την βουτιά κάνοντας σωστά την αποσυμπίεση αν και εφόσον είναι απαραίτητο.
Υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που βοηθούν την επιτάχυνση της νάρκωσης όπως είναι η χρήση αλκοόλ ακόμα και υπολείμματα  από την προηγούμενη ημέρα, η χρήση ψυχοτρόπων ουσιών, η σωματική εξάντληση, άγχος, το κρύο κατά την διάρκεια της βουτιάς και αυξημένη μερική πίεση CO2 στους πνεύμονες και στο αίμα. 

Κάποια επιβράδυνση παρατηρείτε σε δύτες οι οποίοι καταδύονται πολύ συχνά σε μεγάλα βάθη. Αυτό εξηγείτε με την “συνήθεια” του νευρολογικού συστήματος στην τοξικότητα του αζώτου.

Στην ποιο μεγάλη επιτάχυνση της νάρκωσης, συμβάλει η αυξημένη μερική πίεση του CO2 στους πνεύμονες που κανονικά είναι 35 - 45 Torr (= mmHg). Στην πίεση των 50 Torr αρχίζει το CO2 την τοξική επίδραση, στα 60 Torr επέρχεται δηλητηρίαση και στα 90 Torr πλήρη νάρκωση.

Αυτό μπορεί να προκαλέσει άλλη μια εμπλοκή η οποία δεν είναι ευρέως γνωστή, δηλαδή η μερική πίεση του CO2 να υπερβεί την ανοχή των πνευμόνων και σε περίπτωση που ο δύτης αναπνέει λιγότερο του κανονικού συσσωρεύεται επικίνδυνα επιπλέον ποσότητα CO2  (Retetion = συσσώρευση) στο αίμα. Το φαινόμενο συσσώρευσης CO2 το έχουν εκ γεννητής περίπου το 15 % των ανθρώπων και είναι σχεδόν αδύνατον να εντοπιστεί με τις συνήθεις ιατρικές εξετάσεις. 

Πάρα πολλοί δύτες έχουν επιπλέον αυτό το επιβαρυντικό πρόβλημα χωρίς να το ξέρουν, διαφορετικά κάτω από κανονικές συνθήκες δεν ενοχλεί σε τίποτε. Μετά από συστηματικές εξετάσεις που έγιναν, περισσότεροι από τους μισούς δύτες μετρήθηκε η μερική πίεση του CO2  50 Torr, η οποία είναι σαφώς μεγαλύτερη του κανονικού και έχει σαν αποτέλεσμα την εξάντληση του αναπνευστικού συστήματος με επακόλουθο  την συνεχιζόμενη άνοδο του CO2 στους πνεύμονες και στο αίμα.

Στο φαινόμενο που περιέγραψα ποιο πάνω, δηλαδή την αυξημένη ποσότητα CO2  επιδρά προσθετικά στην νάρκωση του αζώτου επιδεινώνοντας έτσι περαιτέρω το πρόβλημα. Οι δύτες όμως που δεν γνωρίζουν την αυξημένη συσσώρευση CO2 - (Retetion) στο αίμα και κάνουν βαθιές καταδύσεις, είναι ευάλωτοι και κινδυνεύουν ακόμα και με απώλεια των αισθήσεων τους στην διάρκεια της βουτιάς. Για αυτούς και μόνο τους λόγους δεν πρέπει να βουτάμε με αέρα βαθύτερα από τα -40 m.

Βεβαίως υπάρχουν περιπτώσεις που όλοι μας γνωρίζουμε, δύτες να  καταδύονται πολύ βαθύτερα χωρίς να συμβαίνει οπωσδήποτε καταδυτικό ατύχημα. Πως εξηγείτε όμως; Κατά αρχήν, είναι από δύτη σε δύτη και από μέρα σε μέρα διαφορετική η παρενέργεια της νάρκωσης του αζώτου και με τον καιρό βουτώντας συνεχώς σε μεγάλα βάθη ακολουθεί μια τοξική συνήθεια (CO2 - adaption) καταλήγοντας μακροχρόνια σε μειωμένη πνευματική ικανότητα, έλλειψη αυτοκριτικής, υπερεκτίμηση δυνάμεων και πολλές φορές σε λανθασμένες αποφάσεις. Έτσι εξηγείται και η στατιστική που αποδεικνύει ότι τα περισσότερα ατυχήματα συμβαίνουν σε έμπειρους δύτες οι οποίοι καταδύονται συχνά σε μεγάλα βάθη.

Το συμπέρασμα που πρέπει να αντλήσουμε από τα παραπάνω, είναι να τηρούμε με ευλάβεια τους κανόνες που γνωρίζουμε, να απολαμβάνουμε τις βουτιές μας με ασφάλεια μέχρι –30m.

Χρήστος Ευθυμίου

Κατάδυση σε μεγάλο υψόμετρο

Κατάδυση σε μεγάλο υψόμετρο θεωρείτε κάθε κατάδυση η οποία πραγματοποιείται πάνω από τα 700 m.

Η άνοδο σε υψόμετρο από 0 - 1500 m η αλλαγή στη ψυχική και σωματική απόδοση των ανθρώπων είναι σχετικά μικρή.

Από τα 2000 m και πάνω ξεκινούν οι μεγάλες αλλαγές στον οργανισμό μας, όπως:

Αύξηση των παλμών της καρδιάς. 
Αύξηση της ποσότητας μεταφοράς αίματος από την καρδιά προς τα άκρα.
Αύξηση του ρυθμού και όγκου αναπνοής. 
Αλλάζει η πυκνότητα του αίματος.
Αύξηση ποσότητας των ερυθρών αιμοσφαιρίων
κ.λ.π…… 
 
Όλα τα παραπάνω έχουν σαν αποτέλεσμα την δραματική μείωση της φυσικής και ψυχικής απόδοσης του ανθρώπινου οργανισμού.

Όπως προανέφερα μετά από τα 2000 m ξεκινούν και τα πρώτα συμπτώματα τα οποία τα χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες. 

Τα πρώτα (ελαφριά) συμπτώματα 
Πονοκέφαλος
Τάση εμετού
Γενική αδιαθεσία
Πτώση σωματικής απόδοσης
Αύξηση παλμών πάνω από 20%.

Βαριά συμπτώματα 
Συνεχόμενος και δυνατός πονοκέφαλος 
Εμετούς 
Μεγάλη πτώση σωματικής απόδοσης 
Ακινησία 
Δύσπνοια και ταχυπαλμία (ακόμα και σε ήρεμη κατάσταση) 
Αϋπνία 
Δυνατό ξερόβηχα 
Απώλεια ισορροπίας 
Ελάχιστα και σκούρα ούρα

Στα βαριά συμπτώματα χωρίς άμεση και αποτελεσματική βοήθεια πρέπει να υπολογίζουμε με γρήγορο θάνατο.

Πολύ βαριάς μορφής συμπτώματα
Χειρότερη μορφή πονοκεφάλου
Κατάρρευση της σωματικής απόδοσης
Απώλεια μνήμης και λογικής
Συνεχόμενο ξερόβηχα
Ταχυπαλμία
Δεν υπάρχει ούρηση

Πρώτες βοήθειες 
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να διακοπή η ανάβαση και να δοθεί άμεσα οξυγόνο (100%), αλλαγή υψομέτρου τουλάχιστον 1000 m διαφορά προς τα κάτω. 

Η Γερμανική Ομοσπονδία VDST (Verband Deutsche Sport Taucher) συστήνει 12 ώρες προσαρμογής του οργανισμού πριν από μία κατάδυση σε μεγάλο υψόμετρο.

Τι αλλάζει π.χ για μια κατάδυση σε υψόμετρο 2000 m ??
Η ατμοσφαιρική πίεση
Η πυκνότητα του νερού 1,0 kg/ l (η πυκνότητα του θαλασσινού νερού είναι περίπου 1,035 kg/l
Αλλάζουν οι στάσεις αποσυμπίεσης (πρέπει να γίνουν σε μικρότερο βάθος)
Αλλάζουν οι χρόνοι αποσυμπίεσης


Η ατμοσφαιρική πίεση








































Κάθε 100 m υψόμετρο η ατμ. πίεση μειώνεται κατά 0,01 bar, έτσι μπορούμε εύκολα να υπολογίσουμε την ατμ. πίεση σε κάθε επιθυμητό υψόμετρο.
 

























Η χρήση πινάκων επιβάλλεται για τους εξής λόγους: 
Διότι μας αναγκάζει να πραγματοποιήσουμε ένα ορθογώνιο προφίλ κατάδυσης 
 
Είναι ένας από τους πιο ασφαλείς πίνακες 
 
Μας δίνει στοιχεία για τους υπολογισμούς πριν την κατάδυση
 
Μας παρέχουν ευελιξία αλλαγής του προφίλ κατάδυσης ακόμα και υποβρυχίως  
 
Έχουμε με μια ματιά απόλυτη σύγκριση διαφορετικών προφίλ και επιλογή του ασφαλέστερου  
 
Και πολλά άλλα πλεονεκτήματα.


Παρατήρηση: 
Οι πίνακες είναι υπολογισμένοι για πυκνότητα γλυκού νερού 1,00 kg/cm, τα DC είναι προγραμματισμένα και υπολογίζουν με  πυκνότητα γλυκού νερού, αυτό σημαίνει ότι όταν στη θάλασσα έχουμε ένδειξη βάθους 30 m, το πραγματικό βάθος είναι 29,12 m.

Παράδειγμα: 
Προγραμματίζουμε μια κατάδυση σε βάθος -24 m

Το ζητούμενο είναι το ισοδύναμο βάθος των -24m σε υψόμετρο 2000 m.

Β ισοδ.     = Ισοδύναμο βάθος (στα 2000 m)
Β πραγμ. = Πραγμ. βάθος κατάδυσης -24
m  (Θάλασσα)
p θάλ.       = Βαρομετρική πίεση  1 bar (στο επίπεδο της θάλασσας)
p υψομ.     = Βαρομετρική πίεση  0,8 bar στα 2000 m 
Β αποσ.    = Ισοδύναμο βάθος αποσυμπίεσης (Λίμνη)
Β πίνακα.  = Βάθος αποσυμπίεσης (πίνακα 0 – 700 m)




































Με τον παραπάνω υπολογισμό διαπιστώνουμε ότι το το βάθος -24 m στα 2000 m υψόμετρο ισοδυναμεί με -30 m.

Η κατάδυση -24 m βάθος στη θάλασσα, ο “χρόνο 0” είναι 23 min και δεν χρειάζεται αποσυμπίεση.

Σε υψόμετρο 2000 m, στο ίδιο βάθος -24 m, η κατάδυση αντιστοιχεί με ισοδύναμο βάθος -30 m, αυτό σημαίνει, ότι έχουμε υποχρεωτικές στάσεις αποσυμπίεσης, 1 min στα 4,8 m και 6 min στα 2,4 m.



Υπολογισμός βάθους αποσυμπίεσης






 






























Τα 3 m αντιστοιχούν με 2,4 m, τα 6 m με 4,8 m, τα 9 m με 7,2 m κ.λ.π.

Dive Computer

Είναι προγραμματισμένα από τον κατασκευαστή να μετράει την ατμοσφαιρική πίεση και να λειτουργεί ανάλογα με το υψόμετρο στο οποίον βρισκόμαστε.

Παράδειγμα: 
Α0:       0 έως   750m  
Α1:   750 έως 1550m 
A2: 1550 έως 2600m 
A3: 2600 έως 4000 m

Προσοχή: Τα παραπάνω στοιχεία μπορεί να διαφέρουν από κατασκευαστή σε κατασκευαστή, για την ορθότητα, ενημερωθείτε από το Manual του δικού σας DC.

Τα βαθύμετρα: 

Βαθύμετρο Boyle- Mariotte  
Μας δείχνει πάντα το πραγματικό βάθος  ανεξάρτητα  από την βαρομ. πίεση 2,4 m.

Λειτουργεί με τους κανόνες της φυσικής, ο αέρας που είναι εγκλωβισμένος  στο σωληνάκι συμπιέζεται από την στήλη ύδατος ανάλογα με το βάθος που βρισκόμαστε.

Βαθύμετρο κλειστού συστήματος
Αν χρησιμοποιήσουμε βυθόμετρο χωρίς δυνατότητα ρύθμισης (κλειστού συστήματος) τότε θα έχουμε λάθος ένδειξη διότι δεν έχει δυνατότητα μέτρησης της βαρ. πίεσης ούτε δυνατότητα ρύθμισης, σε βάθος 2m θα  δείχνει 0m, επομένως έχουμε λανθασμένη ένδειξη.

Βαθύμετρο με ρύθμιση
Πρέπει στο υψόμετρο της λίμνης πριν από την βουτιά να το ρυθμίζουμε στο 0 m, μόνο τότε έχουμε σωστή ένδειξη. 

Για κατάδυση σε υψόμετρο από 701 - 1500 m μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον πίνακα του Dr. Max Hahn "DECO 2000" 701 - 1500 m
 




















Επίσης μπορούμε να κάνουμε χρήση NITROX χρησιμοποιώντας τους αντίστοιχους πίνακες του Dr. Max Hahn ανάλογα με το μείγμα και το συγκεκριμένο υψόμετρο, για άλλα υψόμετρα ο τρόπος υπολογισμού είναι ίδιος όπως και για κατάδυση με αναπνευστικό αέριο τον αέρα. 


DECO 92-2 0-700 m  NITROX EAN 32.

DECO 92-2 0-700 m  NITROX EAN 36.

DECO 92-2 0-701-1500 m  NITROX EAN 32

DECO 92-2 0-701-1500 m  NITROX EAN 36

Χρήστος Ευθυμίου

Προδιαγραφές ρυθμιστών ΕΝ 250, US Navy-Norm



Κάθε νέο μοντέλο ρυθμιστή πριν περάσει σε μαζική παραγωγή πρέπει να πλειρεί τις προδιαγραφές ΕΝ 250, δοκιμάζεται πάντα με τον ίδιο τρόπο όπως όλα τα μοντέλα ανεξαρτήτως κατασκευαστού και να περάσει επιτυχώς τα τεστ των δοκιμών. 
Οι δοκιμές γίνονται σε βάθος 50 m με παροχή αέρα 62,5 l/min (62,5 l/min x 6 bar = 375 bar x l/min) για 5 min συνεχόμενα και σε θερμοκρασία νερού 4ºC. Αυτό σημαίνει πως η συνολική παροχή αέρα είναι 1875 l (375 l/min x 5 min = 1875 l) ή αλλιώς για να γίνει πιο κατανοητό είναι το ~80% μια φιάλης 12 l γεμάτη στα 200 bar. Το έργο αναπνοής δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 3,0 J/l, η δε πίεση εισπνοής/εκπνοής να μην είναι μεγαλύτερη από 2,5 kPa*. 


ΕΝ 250 συνοπτικά:
• Βάθος δοκιμής: 50 m
• Παροχή: 62,5 l/min
• Θερμοκρασία νερού: 4ºC
• Διάρκεια δοκιμής: 5 min
• Έργο αναπνοής 3,0 J/l
• Πίεση εισπνοής 2,5 kPa
• Πίεση εκπνοής 2,5 kPa


Τρόπος δοκιμών
Οι δοκιμές ενός πρότυπου γίνονεται με μηχανηκά μέσα σε θάλαμο, χρησιμοποιείτε ένας μηχανικός πνεύμονας (ομοίωμα) ο οποίος εσωτερικά θερμαίνεται στους 28 ºC και η υγρασία είναι άνω του 90% αγγίζοντας με αυτόν τον τρόπο πραγματικές συνθήκες. Τα πάντα καταγράφονται σε Η/Υ. Αφού περάσει ένα πρότυπο μοντέλο όλη την διαδικασία των δοκιμών, τότε μόνο εκδίδεται το πιστοποιητικό και επιτρέπεται να φέρει την ένδειξη CE.

US Navy-Norm
Ακόμα πιο αυστηρές είναι οι προδιαγραφές του US Navy, ενώ η διαδικασία της δοκιμής παραμένει ίδια.

US Navy-Norm, συνοπτικά
• Βάθος δοκιμής: 60 m
• Παροχή: 62,5 l/min
• Θερμοκρασία θαλασσινού νερού: ˂ 0ºC
• Διάρκεια δοκιμής: 60 min
• Έργο αναπνοής 1,4 J/l
• Πίεση εισπνοής 1,5 kPa
• Πίεση εκπνοής 1,5 kPa


Όπως διαπιστώνετε, αλλάζει το βάθος δοκιμής από 50 m σε 60 m, η παροχή αέρα παραμένει ίδια 62,5 l/min, αλλάζει πολύ η διάρκεια δοκιμής 60 min έναντι 5 min, η θερμοκρασία είναι ˂ 0ºC και γίνεται μέσα σε θαλασσινό νερό έναντι 4ºC, και τέλος η πίεση εισπνοής/εκπνοής είναι 1,5 kPa έναντι 2,5 kPa σε σχέση πάντα με τις προδιαγραφές ΕΝ 250 (Euro - Norm).

Αξίζει να αναφέρω ακόμα, ότι για 12 ώρες πριν δοκιμαστεί ένας ρυθμιστής τοποθετείται σε θάλαμο ψύξης στους -18 °C.

Το συμπέρασμα που αποκομίζουμε
είναι, ότι όλοι οι ρυθμιστές ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των καταδύσεων αναψυχής και όχι μόνο, ανεξάρτητα από τον τρόπο λειτουργίας τους, δηλαδή ρυθμιστές πιστονιού ή διαφράγματος κ.λ.π.
* 2,5 kPa = 2,5 cm WS (εκατοστά στήλη ύδατος).

1 bar = 100.000 Pa
(Pascal)

Χρήστος Ευθυμίου